Fiscaal-neutraal kunnen samenwonen
Binnen twee jaar komen we op de schaal van Nederland circa 400.000
woningen tekort. Ook in de Metropoolregio Eindhoven (MRE) is het tekort heel
fors, mede door de instroom van technologisch talent uit alle windstreken.
Tegenover deze verjonging staat vergrijzing. Ouderen worden geacht
zelfredzaam te blijven tot de laatste levensfase. Tal van grote woningen worden
bewoond door één persoon, die niet zelden de dagen in eenzaamheid slijt.
Verhuizen is een grote opgave en een ruime woning verruilen tegen een kleiner
appartement met hoge servicekosten is een weinig aantrekkelijk perspectief.
Samen wonen is een stuk gezelliger en levert woonruimte op, maar dan slaat de
wetgever toe tot ver achter de voordeur. Neem alleen de AOW: voor
alleenwonenden bedraagt die 921 euro per maand, voor samenwonenden
1353 euro. Op fiscaal vlak is het Rijk aan zet.
Tegengaan van grondspeculatie
Nergens in de EU is het bezit van grond zo sterk gerelateerd aan het recht om
zelf te realiseren als in ons land. Daar verandering in willen brengen, heeft
alleen al de vorige eeuw de kop gekost aan drie kabinetten. In de praktijk
betekent dit dat projectontwikkelaars, beleggers en speculanten gewilde
gebieden afstropen op zoek naar kavels die mogelijk een woonbestemming
krijgen. Zo worden percelen van boeren aangekocht onder voorwaarde dat er
landbouw kan worden bedreven totdat de betreffende gemeenteraad de
bestemming wijzigt van agrarisch naar wonen. Op zo’n avond van de raad
kunnen waardestijgingen van miljoenen euro’s per perceel worden
gerealiseerd. Die waardestijging wordt doorberekend in de prijzen van
woningen. Mede hierdoor moet voor een woning gemiddeld 428.500 euro
worden neergeteld. Hier kan aanzienlijk wat van af als gemeenten zelf actief
zogeheten warme gronden kopen. De Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg)
maakt het mogelijk om grondeigenaren te verplichten om bij verkoop de grond
eerst aan de gemeente aan te bieden. Vanzelfsprekend tegen de marktwaarde
vóór een eventuele bestemmingswijziging. Hier zijn gemeenten aan zet, meer
nog dan wat zij al doen.
Instellen van woonfonds voor starters
Met een gemiddelde prijs van 428.500 euro en tegen het licht van ernstige
krapte op de arbeidsmarkt, tekorten aan traditionele bouwmaterialen,
oplopende rente, uitstoot van stikstof en CO2, verlies van biodiversiteit en
strengere watereisen is anders denken over wonen hoogst urgent. Door anders
te bouwen met verduurzaamd populieren hout, leem en vezels zoals vlas uit de
streek, met volledig hergebruikt pvc op bijvoorbeeld daken, natuur inclusief
met groene wanden en nul op de energiemeter ontstaat er in de MRE een
interessant aanbod, complementair aan de bestaande voorraad. Maar ook dan
blijft de betaalbaarheid een aandachtspunt. Het kan te lijf worden gegaan door
een woonfonds voor in elk geval starters, te voeden door gemeenten en
marktpartijen. Iedereen is immers gebaat bij de beschikbaarheid van woningen
voor mensen met een modaal inkomen. Zonder hen in de buurt verschraald het
voorzieningenniveau letterlijk voor iedereen tot een onacceptabel niveau. Denk
aan amper politie, zorg, onderwijs en kinderopvang.
Inzetten van creativiteit
Groen is schaars en cruciaal voor onze gezondheid en ons geluk. Bouwen wordt
al snel geassocieerd met opofferen van groen. Helemaal uitsluiten kunnen we
dat niet maar laten we eerst aan de slag gaan met gedateerde locaties en
plekken waar we nooit aan hebben gedacht: verouderde bedrijfspanden,
vrijkomende agrarische bebouwing, op de wal langs de A50 zoals in Boxtel en
Goirle, combinaties van wonen en werken, et cetera. Hier zijn de gemeente,
bewoners en ondernemers samen aan zet.